Naš akciski plan za hornjoserbšćinu

Rewitalizacija hornjoserbšćiny njeje jenož cil projekta ZARI a serbskeho třěšneho zwjazka Domowiny, ale so nadźijomnje tež ze zaměrom cyłeje Łužicy stanje. Naša ambicija je, 100 000 serbsce rěčacych hač do lěta 2100 zdobyć. Mjezycil – kotryž to docpěć zmóžni – je, receptiwnu dwurěčnosć we Łužicy rozšěrić. Chcemy, zo změje 50 000 Łužičanow w lěće 2050 pasiwne znajomosće serbšćiny.

Wažne je, zo přiwza kóžda kónčina we Łužicy tutu wiziju 100 000 serbsce rěčacych. Wěmy, zo je centralna kónčina za rěčanu serbšćinu dźensa třiróžk mjez Budyšinom, Kamjencom a Wojerecami. Jenož so na nju koncentrować pak njedosaha, zo bychmy cil docpěli. Zo by serbšćina přichodnje dale žiwa była, mamy nowych rěčnikow zdobyć a woprawdźitu dwurěčnu normalitu po cyłym serbskim sydlenskim rumje zwoprawdźić. Bilingualna normalita rěka, zo móžetej so serbšćina a němčina na samsnym městnje a w samsnym času runohódnje nałožować.

Unser Aktionsplan für Obersorbisch

Die Revitalisierung des Obersorbischen ist nicht nur das Ziel des Projekts ZARI und des sorbischen Dachverbands Domowina, sondern hoffentlich in Zukunft auch der gesamten Lausitz. Unsere Ambition ist es, 100 000 Sorbisch Sprechende bis zum Jahr 2100 zu gewinnen. Um dies zu erreichen, ist die Ausweitung der rezeptiven Zweisprachigkeit in der Lausitz ein bestimmendes Zwischenziel. Wir möchten, dass im Jahr 2050 50 000 Lausitzer über passive Sorbischkenntnisse verfügen.

Wichtig ist, dass sich jede Region in der Lausitz mit dieser Vision von 100 000 Sorbisch Sprechenden identifizieren kann. Wir wissen, dass die zentrale Gegend für gesprochenes Sorbisch heute das Dreieck zwischen Bautzen, Kamenz und Hoyerswerda ist. Um das gemeinsame Ziel zu erreichen, reicht es jedoch nicht, sich nur auf diese Region zu konzentrieren. Damit die sorbische Sprache weiterlebt, müssen wir neue Sprecher gewinnen und wirkliche zweisprachige Normalität im gesamten sorbischen Siedlungsgebiet schaffen. Bilinguale Normalität heißt, dass Sorbisch und Deutsch am gleichen Ort und zur gleichen Zeit gleichwertig angewendet werden.

Naš akciski plan je jenož dźěl toho, štož je trjeba, zo bychmy wiziju 100 000 serbsce rěčacych zwoprawdźili. Žadyn patentrecept za rewitalizaciju njeje, dokelž je situacija w kóždej kónčinje sydlenskeho ruma hinaša. Zo bychmy serbšćinu wožiwili, mamy so wosebitemu połoženju na městnje přiměrić. A poměry su jara wšelakore. Na přikład je w katolskej kónčinje wažne, serbšćinu w swójbje tež přichodnje dale dawać. W druhich kónčinach pak dyrbimy serbšćinu najprjedy raz scyła widźomnu činić, zo bychu dalše kročele k jeje rewitalizaciji móžne byli.

Akciski plan 2025/26 je wobmjezowany na dorosćenych a na pjeć regionow hornjoserbskeho sydlenskeho ruma, štož wotpowěduje skutkowanju projekta ZARI. W běhu dweju lět móžemy proces jenož zahajić a na najwažniše wužadanja skedźbnić. Akciski plan ma pak so zhromadnje z akterami dale pisać, wudospołnić a přesadźić. Tohodla chcemy wšitkich akterow přeprosyć so wobdźělić a sobu skutkować, zo bychmy serbšćinu zhromadnje wožiwili!

Unser Aktionsplan ist nur ein Teil dessen, was notwendig ist, um das Ziel von 100 000 Sorbisch Sprechenden zu erreichen. Es gibt dabei kein Patentrezept für die Revitalisierung, da die Situation in jeder Region des sorbischen Siedlungsgebietes anders ist. Zur Wiederbelebung des Sorbischen müssen wir uns der besonderen Situation vor Ort anpassen. Die Verhältnisse sind dabei sehr unterschiedlich. Im katholischen Gebiet ist es beispielsweise wichtig, auch künftig Sorbisch in der Familie weiterzugeben, in anderen Gegenden dagegen müssen wir Sorbisch erst einmal erneut sichtbar machen, damit weitere Schritte zu dessen Revitalisierung möglich werden.

Der Aktionsplan 2025/26 beschränkt sich auf eine erwachsene Zielgruppe sowie auf fünf Regionen des obersorbischen Siedlungsgebietes. Dies entspricht dem Wirkungsraum des ZARI-Projekts. Innerhalb von zwei Jahren können wir den Prozess lediglich beginnen und auf die wichtigsten Herausforderungen aufmerksam machen. Der Aktionsplan soll jedoch gemeinsam mit den Akteuren fortgeschrieben, ergänzt und umgesetzt werden. Deshalb wollen wir alle Akteure einladen, teilzunehmen und mitzuwirken, um das Sorbische gemeinsam zu beleben!

Akciski plan za download

Naš akciski plan za hornjoserbšćinu „Domoj do přichoda“ ze sydom centralnymi potrjebami a wjace hač 40 namjetowanymi naprawami móžeš sej tule sćahnyć. Jako ćišćanu brošurku dóstanješ jón pola nas. Pisaj nam rady, jeli maš prašenja!

Dr. Cordula Ratajczakowa | Ratajczak

nawodnica rěčneho slědźenja

cordula.ratajczakowa@domowina.de
03591 3163851

ke kontaktej

Dr. Cordula Ratajczakowa | Ratajczak

nawodnica rěčneho slědźenja

Štó sym?
Wotrostła sym w Gelsenkirchenje w swójbje, kotraž z Łužicy pochadźa. Serbšćinu pak sej njeje zachowała. Dostudowawši w Frankfurće nad Mohanom kulturnu antropologiju zaběrach so ze swojimi korjenjemi a pisach masterske dźěło wo katolskich Serbach. 1995 sym ze swójbu do Łužicy ćahnyła, tu serbšćinu nawuknyła a z tym swój wosobinski kaž tež swójbny „rewitalizaciski projekt“ zahajiła. (2) Moje nazhonjenja z tym mje pohonuja, serbšćinu tež w kónčinach Łužicy wožiwjeć, hdźež ju w swójbach dale dali njejsu. (3) Nimo dźěła we wšelakorych wědomostnych projektach sym dlěje hač 10 lět jako kulturna redaktorka w Serbskich Nowinach skutkowała. (4) Hdyž runje na serbske čitanja, dźiwadło, wustajeńcy abo koncerty njechodźu a hłowa přestawku trjeba, rady płuwam.

Što je mój hłowny nadawk w projekće?
Koordinuju a přewjeduju rěčne slědźenje, kotrež twori zakład za rewitalizaciju serbšćiny we Łužicy. W našim teamje přepytujemy ze sociolinguistiskimi metodami socialne aspekty nałožowanja rěče, slědźimy za nastajenjom ludźi k serbšćinje kaž tež nastupajo wjacerěčnosć a analyzujemy rěčne ideologije, kotrež tomu zadźěwaja, zo ludźo serbuja. Z tutymi dopóznaćemi podpěrujemy praktisku dźěławosć cyłeho teama.

Što je moja motiwacija za dźěło w projekće?
Zběram a analyzuju biografije ludźi nastupajo jich nazhonjenja ze serbšćinu, wobdźěluju so na zetkanjach a zarjadowanjach a je sociolinguistisce wuhódnoćuju. Zběram wšitke informacije z teama ZARI a ze sociolinguistiki, zo bychmoj zhromadnje z Nicole Dołowy-Rybińskej akciski plan za rewitalizaciju serbšćiny we Łužicy nadźěłałoj. Dźěłamoj na tym, zo so diskursy wo serbšćinje změnja, a to nic jenož w teamje, ale předewšěm w zjawnosći. Naše dźěło je tuž wjace hač ryzy na teoretiske dopóznaća wobmjezowana wědomosć – zwjazujemoj teoriju a praksu jako „action research“ z cilom, rěčne ideologije a rěčnu praksu změnić na dobro serbšćiny a dwurěčneje normality we Łužicy. Łužica ma so woprawdźe dwurěčna stać!

03591 3163851
cordula.ratajczakowa@domowina.de